ભારતીય સેનાના હેલિકોપ્ટર્સમાં સંકટ: ચેતક અને ચિત્તા બાદ હવે ધ્રુવ પર પાબંદી – જાણો એક્સક્લુઝિવ રિપોર્ટ

"ભારતીય સેનાના હેલિકોપ્ટર સંકટની વિગતો જાણો! ચેતક, ચિત્તા અને ધ્રુવ (ALH) હેલિકોપ્ટરો ગ્રાઉન્ડેડ, સ્વેશપ્લેટ ફ્રેક્ચરની સમસ્યા અને સરહદી સુરક્ષા પર અસર. HAL અને IIScની તપાસ, વૈકલ્પિક વ્યવસ્થા અને ભવિષ્યના ઉપાયો વિશે વાંચો આ એક્સક્લુઝિવ રિપોર્ટમાં."

ભારતીય સેનાના હેલિકોપ્ટર્સમાં સંકટ: ચેતક અને ચિત્તા બાદ હવે ધ્રુવ પર પાબંદી – જાણો એક્સક્લુઝિવ રિપોર્ટ

ભારતીય સેનાના હેલિકોપ્ટર્સમાં સંકટ: ચેતક, ચિત્તા અને ધ્રુવ પર પાબંદી

ભારતીય સશસ્ત્ર દળો આજે એક અભૂતપૂર્વ સંકટનો સામનો કરી રહ્યા છે, જેનું કારણ છે તેમના હેલિકોપ્ટરોની નિષ્ફળતા. ચેતક અને ચિત્તા જેવા જૂના હેલિકોપ્ટરોની સમસ્યાઓ બાદ હવે અદ્યતન લાઇટ હેલિકોપ્ટર (ALH) ધ્રુવ પણ ગ્રાઉન્ડેડ થયું છે. ૫ જાન્યુઆરી, ૨૦૨૫ના રોજ ગુજરાતના પોરબંદરમાં થયેલા ધ્રુવ હેલિકોપ્ટરના ક્રેશ બાદ ૩૩૦થી વધુ ALH હેલિકોપ્ટરોનો ઉપયોગ બંધ કરવામાં આવ્યો છે. આ ઘટનાએ ભારતીય સેનાની યુદ્ધ તૈયારી અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પર ગંભીર પ્રશ્નો ઉભા કર્યા છે. આ લેખમાં અમે આ સમસ્યાના મૂળ કારણો, તેની અસરો અને ભવિષ્યના ઉપાયોની ચર્ચા કરીશું.

ધ્રુવ હેલિકોપ્ટરની ભૂમિકા

એડવાન્સ્ડ લાઇટ હેલિકોપ્ટર (ALH) ધ્રુવ ભારતીય સેનાની કરોડરજ્જુ છે. આ હેલિકોપ્ટર બહુહેતુક છે અને દુર્ગમ વિસ્તારોમાં સામગ્રી પહોંચાડવા, બચાવ કામગીરી, જાસૂસી અને યુદ્ધ મિશનો માટે ઉપયોગી છે. હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL) દ્વારા નિર્મિત આ હેલિકોપ્ટર ૨૦૦૨થી સેનામાં સામેલ છે. તેનું ડબલ એન્જિન અને હળવું વજન તેને અન્ય હેલિકોપ્ટરો કરતાં વધુ કાર્યક્ષમ બનાવે છે. પરંતુ તાજેતરના ક્રેશે તેની વિશ્વસનીયતા પર પ્રશ્નો ઉભા કર્યા છે. આ હેલિકોપ્ટરની ગેરહાજરીએ સેનાની રણનીતિક ક્ષમતાઓને અસર કરી છે, ખાસ કરીને સરહદી વિસ્તારોમાં.

ચેતક અને ચિત્તા: જૂની ટેકનોલોજીનો બોજ

ભારતીય સેના પાસે ૩૫૦ ચેતક અને ચિત્તા હેલિકોપ્ટર છે, જે ૧૯૬૦ અને ૧૯૭૦ના દાયકામાંથી ઉપયોગમાં છે. આ સિંગલ-એન્જિન હેલિકોપ્ટરો વારંવાર ક્રેશ થાય છે અને તેમની જાળવણી ખર્ચાળ છે. આ જૂની ટેકનોલોજીને બદલવા માટે ધ્રુવ હેલિકોપ્ટર રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. જોકે, ધ્રુવની સમસ્યાઓએ સેનાને ડબલ મુશ્કેલીમાં મૂકી દીધી છે. ચેતક અને ચિત્તાની મર્યાદિત ક્ષમતા અને ધ્રુવની ગેરહાજરીએ સેનાની હવાઈ શક્તિને નબળી પાડી છે. આ સ્થિતિ ચીન અને પાકિસ્તાન જેવા પડોશી દેશો સામે સેનાની તૈયારીને અસર કરે છે.

પોરબંદર ક્રેશ અને સ્વેશપ્લેટ ફ્રેક્ચર

૫ જાન્યુઆરી, ૨૦૨૫ના રોજ ગુજરાતના પોરબંદરમાં કોસ્ટ ગાર્ડનું ધ્રુવ હેલિકોપ્ટર ક્રેશ થયું, જેમાં બે પાઇલટ અને એક એરક્રૂ ડાઇવરનું મૃત્યુ થયું. તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે આ અકસ્માતનું કારણ 'સ્વેશપ્લેટ ફ્રેક્ચર' હતું. સ્વેશપ્લેટ હેલિકોપ્ટરનું એક મહત્વનું ઘટક છે, જે રોટર બ્લેડની દિશા નિયંત્રિત કરે છે. આ ખામીને કારણે પાઇલટે નિયંત્રણ ગુમાવ્યું હતું. તપાસ દરમિયાન અન્ય ALH હેલિકોપ્ટરોમાં પણ આવી જ ખામીના સંકેતો મળ્યા, જેના કારણે તમામ ધ્રુવ હેલિકોપ્ટરો ગ્રાઉન્ડેડ કરવામાં આવ્યા. આ ઘટનાએ HALની ઉત્પાદન ગુણવત્તા પર પણ સવાલો ઉભા કર્યા છે.

સમસ્યાના ઉપાય માટે પગલાં

HAL હજુ સુધી સ્વેશપ્લેટ ફ્રેક્ચરનું ચોક્કસ કારણ શોધી શક્યું નથી. આ માટે બેંગલુરુની ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ સાયન્સ (IISc)ની મદદ લેવામાં આવી છે. એપ્રિલ ૨૦૨૫ના અંત સુધીમાં તપાસ રિપોર્ટ આવવાની શક્યતા છે. ત્યારબાદ ખામી દૂર કરવા માટે પગલાં લેવાશે. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે આ પ્રક્રિયામાં ઓછામાં ઓછા ત્રણ મહિના લાગી શકે છે. ત્યાં સુધી સેનાને વૈકલ્પિક વ્યવસ્થા તરીકે નાગરિક હેલિકોપ્ટરોનો ઉપયોગ કરવો પડી રહ્યો છે. આ પગલું ખર્ચાળ અને મર્યાદિત ક્ષમતા ધરાવે છે, જે સેનાની ઓપરેશનલ તૈયારીને અસર કરે છે.

સરહદી સુરક્ષા પર અસર

ધ્રુવ હેલિકોપ્ટરોનો ઉપયોગ ચીન અને પાકિસ્તાનની સરહદો પર નજર રાખવા અને ગુપ્ત મિશનો માટે થતો હતો. તેમની ગેરહાજરીએ સરહદી સુરક્ષાને નબળી પાડી છે. છેલ્લા ત્રણ મહિનામાં ઘણા મિશનો રદ કરવામાં આવ્યા છે, અને પાઇલટોને સિમ્યુલેટર પર તાલીમ લેવી પડી રહી છે. આ સ્થિતિ ભારતની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે ચિંતાજનક છે. સેનાને હવે નવા હેલિકોપ્ટરોની જરૂરિયાત વધુ તીવ્ર બની છે, પરંતુ HALના ઉત્પાદનમાં વિલંબ આ યોજનાઓને અટકાવી રહ્યો છે.

ભારતીય સેનાના હેલિકોપ્ટરોનું સંકટ એક ગંભીર મુદ્દો છે, જે રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અને સેનાની તૈયારીને સીધી અસર કરે છે. ચેતક, ચિત્તા અને ધ્રુવ હેલિકોપ્ટરોની સમસ્યાઓએ સેનાને મુશ્કેલીમાં મૂકી દીધી છે. સ્વેશપ્લેટ ફ્રેક્ચર જેવી ટેકનિકલ ખામીઓને ઝડપથી દૂર કરવી અને HALની ઉત્પાદન ક્ષમતા વધારવી જરૂરી છે. સેનાને આગામી દાયકામાં ૧,૦૦૦થી વધુ નવા હેલિકોપ્ટરોની જરૂર છે, જે માટે સરકારે ઝડપી પગલાં લેવા જોઈએ. આ સંકટનો ઉકેલ નહીં આવે તો ભારતની સરહદી સુરક્ષા અને રણનીતિક શક્તિ પર લાંબા ગાળાની અસર થઈ શકે છે.

Share On Social Media